Rejection Sensitive Dysphoria, RSD, ook emotionele dysfunctie, ED, genoemd, staat voor extreme, pijnlijke overgevoeligheid voor afwijzing, echte of gevreesde. Afkeuring, kritiek, verlies van respect of liefde of het mogelijke risico daarop: het voelt vernietigend.
Effect van RSD
Stel je baas heeft commentaar op je werk – misschien als tip hoe je iets kunt aanpakken, of een opmerking hoe iets anders verwoord kan worden. Dat kun je als kans zien om je werk te verbeteren.
Of je kunt volledig overstuur raken, stuk gaan, en je huilend moeten terugtrekken op de wc om te proberen te kalmeren, terwijl je overweegt ontslag te nemen, want je deugt niet voor je werk, anders zou je geen kritiek krijgen.
Sommige mensen krijgen een woede-aanval omdat die negatieve emoties zich alleen op die manier kunnen ontladen, wat omstanders vaak niet begrijpen.
Reacties op RSD
Als zoiets gebeurt en je bent in het gezelschap van mensen die dit niet kennen, krijg je waarschijnlijk troostend bedoelde opmerkingen: ‘Trek het je niet zo aan, z/hij bedoelt het niet zo, die persoon bromt altijd, geen zorgen.’ Of minder helpende reacties: ‘Stel je nou niet zo aan, zo erg is het toch niet, wat zei diegene nou helemaal?’
Maar voor iemand met RSD is het wél zo erg. Als je RSD hebt, kan commentaar keihard aankomen, letterlijk voelen als een fysieke verwonding, en ervoor zorgen dat je vooral in paniek op de vlucht wilt, weg uit die situatie, weg bij die persoon, wég!
RSD geeft kortsluiting in je hoofd. Soms leidt het er uiteindelijk toe dat mensen zich isoleren, alles om te voorkomen dat anderen opmerkingen kunnen maken. Daar worden ze niet gelukkig van, maar het beschermt ze tegen opmerkingen en gedrag van anderen.
Oorzaken RSD
Er is een familiaire component: als een van je ouders het heeft, bestaat de kans dat jij het ook hebt. Het kan ook een gevolg zijn van een jeugd waarin je gepest werd, het kan komen doordat je een ouder had die niet goed voor je zorgde of je (fysiek en/of geestelijk) mishandelde.
Wie ADHD heeft, heeft vaak in zekere mate last van RSD. Als het licht is, kun je het hanteren door logica te gebruiken: is het echt zo erg? Zal ik vragen wat diegene precies bedoelde? Of: laat diegene lekker iets van mij vinden, ik heb er geen boodschap aan.
Als het ernstiger is, helpt redeneren niet meer, omdat je overweldigd wordt door die negatieve emoties.
Behandeling RSD
De consensus is: bij ernstige RSD helpt alleen medicatie voldoende.
Sommige ADHD-medicatie helpt, daarnaast blijken guanfacine (gebruikt bij ADHD in combinatie met een hoge bloeddruk) en clonidine (een bloeddrukverlager) effectief.
Een onderzoek meldt dat 60% van de mensen zich veel beter voelde met deze medicatie. Het effect werd beschreven als ‘het hebben van een emotioneel schild’.
Ook MAO-remmers (bepaalde anti-depressiva) kunnen helpen, maar zijn geen eerste keus, wegens de strikte voedingsrichtlijnen die daarbij gelden.
Cognitieve therapie kan bij lichte vormen van RSD effectief zijn, door te leren een soort rem tussen ervaring en reactie te plaatsen, waardoor je de kans krijgt even je hoofd te gebruiken en af te wegen: was die opmerking zo slecht bedoeld, of is er een andere uitleg mogelijk?
Daarnaast geldt het standaardadvies: zorg dat je gezond eet, en voldoende ontspanning en slaap krijgt. Dan ben je wat beter opgewassen tegen RSD.
Voor sommige mensen kan coaching, yoga, mindfulness, of meditatie helpen.
Samengevat: RSD komt veel voor, vaak samen met ADHD. Het is niet ‘gek’, net zomin als ADHD dat is. Het lijkt vooral een neurologisch probleem, dat in veel gevallen met medicatie sterk vermindert.
Herken je jezelf in de beschrijving, vraag dan hulp aan je huisarts of behandelaar.
